نگاهی به تفسیر ادبی عرفانی قرآن مجید ( 790 )                                                                                

ســوره 9 : تـوبــه ( مـدنـی ـ 129 آیه دارد ـ جزء دهم ـ صفحه 187 )  

  ( قسمــت دوازدهـــم ) 

راه و رسـم عشـق

راه و رسم عشق را من از علی آموختم

و چه زیبا نشان داد عباس (ع) پسر امیرالمؤمنین (ع) راه و رسم عاشقی را در شط فرات !

آن گاه که به یاد لبهای تشنه حسین (ع) آب را از کف دست خود و نزدیک لبهای خود به روی آب ریخت !

فیا لیتنی کنت معک یا اباالفضل العباس (ع)

   ( جزء د هــم صفحه 191 آیه 28 )

این سوره چون از عذاب و تهدید کافران و مشرکان آغاز شده و اعلام برائت و بیزاری از آنها را در بر دارد ، و کافران و مشرکان مشمول عفو بخشش و رحمت خداوند نیستند ، استثنائاً برخلاف تمام سوره های قرآن ، بدون بسم الله الرحمن الرحیم شروع گردیده است . 

اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْمُشْرِکُونَ نَجَسٌ فَلاَ  یَقْرَبُواْ الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَذَا

وَ إِنْ  خِفْتُمْ عَیْلَةً فَسَوْفَ یُغْنِیکُمُ اللّهُ مِن فَضْلِهِ إِن شَاء  إِنَّ اللّهَ عَلِیمٌ حَکِیمٌ

 تفسیـــر لفظـــی :

اى کسانى که ایمان آورده ‏اید حقیقت این است که مشرکان ناپاکند پس نباید از  سال آینده

به مسجـــد الحرام نزدیک شوند و اگر [در این قطع رابطه] از فقر بیمناکید پس به زودى

خدا اگر بخواهد شما را به فضل خویش بى ‏نیاز مى‏ گرداند که خدا داناى حکیم است

 تفسیر ادبی و عرفانی :

کافران خبیث اند و دل هاشان به نجاستِ کفر آلوده ،

و به دودِ شــــــــرک سیــــــاه شده ،

و هرگز آب توحیــــــد به آن نرسیده ،

که عنـــــایــتِ ازل ایشــان را در نیافتـــــه ،

با این خُبث و نجاست ، کَی سزاوار مسجــد باشند ؛

که مهـــــــد قــــــرب حـــــــقّ است ،

و محـــل الطـــاف کَــــــرَم ،

جای پاک ، جز پاکان را به خود راه ندهد ،

و دل های مؤمنان که به آب توحیـــــد شسته ،

و به جاروب حسرت رُفتـــه ،

و بساط مهــــر ازل در آن گسترده ،

و از علائق و اغیــــار خالی گشته ،

لاجرم محل بارگاه قــدس گشته ،

و میدان مواصلت حق شده است .

شیخ انصاری گفت :

                       الهــــــــی ؛

نزدیکِ نَفَس های دوستانی ،

حاضــــرِ دل هـــای ذاکــــــــــرانی ،

از نزدیک نشانت میدهند و برتر از آنی !

از دورت می جویند ، تو نزدیکتر از جانی !

نـــه اینـــــــی ، نـــه آنــــــــی !

جان را زندگی می باید ، تـــــو آنی .

چه خوش گفت آن حکیم عرفانی :

بمیــر ای حکیـــم از چنیــن زندگانی

کــزین زندگانی چــو مانــدی بمانی !

از این جیفــه ی کلبـه ، مرگت رهاند

که مرگ است سرمایه ی زندگانی !

کنــد عقــــل را فــــــــارغ از لا ابالی

کنــد روح را ایمــــن از لَـــن تَــرانی !

نقـــــــل شــــــده :

زمانی چون زمستان بگذشت ، و بهاران برسید ، تک درختی شکوفه بیاورد ، اما شاخکی از آن همچنان خشک بماندی و سبز نشدی ، و بدانستی که اگر ثمر نبخشی ، باغبان او را بزدی و در آتش افکندی ! ناله و انابه به درخت بیاورد که : من نافرمانی تو نکردم و تا به حال میوه و بر بیاوردم ، از چه روی فراق گزیدی و مرا خشکاندی و غم من بیفزودی ؟ درخت ، شاخه ی خشک خود را نصیحت همی کرد ، که مخلوق را رضای خالق باید نه بقای لاحق ! خشک و تر همه در کتاب آفرینش مسطور و بر او منظور است ! ( وَلا رَطبٍ وَ لا یابِس الاّ فی کتابٍ مبین ) اگر به درخت میــــری لیکن محبت حق گیری ، که تسلیم به قدرت و ساحت آفرینش اوست ! اگر از درخت برفتی ، از بخت نرفتی که به خـــــــدا پیوستی !

راه و رســم عشــق

آن کــــه ســر در کــوى او نگذاشتــــه ، آزاده نیست

آن کـــه جــــــان نفکنـده در درگاه او ، دلداده نیست

نیستى را بـرگزین اى دوست ، اندر راه عشـــــــــق

رنگ هستــــى هـر کــه بر رُخ دارد ، آدم ‏زاده نیست

راه و رســـم عشـــق ، بیرون از حساب ما و تو است

 آن کـه هشیار است و بیدار است مست باده نیست

ســــــــر نهــــادن بر در او ، پـــــا به سر بنهادن است

 هـــرکـه خود را هست داند ، پا به سر بنهاده نیست

ســــالها بــــایــــد کـــه راه عشـــق را پیـــــــــدا کنى

 ایـــــن ره رنـــــــدان میخانه است ، راه ساده نیست

خــرقـــه درویش ، همچون تــــاج شاهنشاهى است

تـــــاج دار و خرقـــه دار ، از رنگ و بو افتاده نیست

تــــا اسیـــر رنگ و بویى ، بــــــــــوى دلبــــــر نشنوى

هــرکــــه این اغــــلال در جــانش بود ، آمـاده نیست

[ دیوان امام خمینی (ره) ص 70 ]